دیواری مەزنی چین

دیواری مەزنی چین بە پرۆژەیەکی سەربازی گەوورە دا ئەنرێ لە مێژووی کۆندا  وە
کارێکی ئەندازیاری گەوورەیە کە گەوورەیی میللەتی چینی نیشان ئەدا
چ لەبواری بەهێزی و چ لەبواری ئەندازیاری
کە لە دۆڵی (جیا یو قوان لە هەرێمی (قان سوو) دەست پێ ئەکات و لە دەروازی دۆڵی (شان هاوا قوان )  لە هەرێمی
(خەبی) لە ڕۆژ هەڵاتا کە بە چیا بەرزەکانی  تێ ئەپەڕێ وەک هەژدیهایەکی مەزن،
لەساڵی 1987 ڕێخراوی یونسکۆ کە سەر بە نەتەوە یەک گرتووەکانە
خستی یە ڕیزی کەلەپووری مێژووی مرۆڤایەتی جیهانی،
--------------------------------------

---------------------------------------
میلەتە جۆراوو جۆرەکانی سەردەمی بەهار و پایز کە (ساڵی 770 پێش زاین  وە تا 476 پێش زاین ) کە سەدەمی ململانێی ئەوو میلەتانە بوو ، بەتایبەتی (ساڵی 475 بۆ ساڵی 221 پێش زاین ) دەستی پێکردووەو کۆتای هاتوە،
کە درووست کردنی ئەوو دیوارە بۆ پارێزگاری سەربازی بوە لەسەر سنوورەکانیان ،
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

کە ئەوو بەشە بەکۆن ترین بەشی ئەوو دیوارە دا ئەنرێ ،
لەدوای ئەوەی ئیمراتۆر(شی هوانغ) میلەتە شەڕ کەرەکانی ڕێک خست و بنیادی یەکەم دەووڵەتی یەک گرتووی  کرد ، کە یەکەم جار بوو گشت ناووچەکان بە  چەقی دەسەڵات ببەستێتەوە،
وە تا سنووری پتەوو بکات دژی  کەمینەی (شیونغ نوو ) کە لە ناووچەی باکووری خێزانی مەملەکەتی (تشین) ئەژیان
ئەوو پارچانەی کە پێشتر میلەتە شەڕکەراکان درووستیان کردبوو (تشین ) بەیەکەوەی گرێی داوو دواتر ناسرا بە دیواری خێزینی (تشین)ی پاتشایی کە درێژی یەکەی 5000 کیلۆمەتر بوو
کە لە ڕۆژ هەڵاتی  هەرێمی (لیاو نینغ) کە ڕۆگ هەڵاتی ووڵاتی چین ئەکات ،
تا  لە  (لین تاوو ) کە هەرێمی (قان سوو) کە ڕۆژاوای ووڵاتی چین ئەکات کۆتای دێت،

لەسەر ئەم  بناغەیە  هەریەک لەوو خێزانانەی دەسەڵاتیان گرتە دەست دیوارەکانیان تواو کرد تا گەشتە درێژی 5000 هەزار کیلۆمەتر ،
هەر لەخێزانی  هان تا خێزانی مینغ
----------------------------------

----------------------------------------



هەڵبەت ئەم  پرۆژەیە بەس دیوارێک نەبوو !!!
بەڵکوو ڕێڕەوی سەربازی و بنکەی چاوودێری و سەربازگەشی تیابوو ،
واتە پڕۆژەیەکی سەربازی مەزن بوو ،
کە شێوەی بەڕێوەبردنی دابەش کرابوو بەسەر خێزانە دەسەڵات دارەکانی سەر بە ئیمپراتۆر
کە چاک سازی و دابین کردنی چەک و تفاق لەئەستۆیاندا بوو
کە بەدرێژای ئەم دیوارە 2 ملیۆن سەرباز خزمەتی ئەکرد،
-------------------------------------

--------------------------------------------
ئەوو بەشانەی کەووتبوە نێوو چیا بەرزەکان بەوو شێوەیە بەرز و خزمەتی وای نەکرابوو چوونکە سوودیان لە شێوەی چیاکەوە باری سرووشتی ناووچەکە وەر گرتبوو ،
بەڵام ناووچە دەشای یەکان گرنگی زۆر پێدرابوو چ لەبواری بەرزی  و بەهێزی
بۆ نموونە
ئەوو بەشەی کەووتۆتە  هەرێمی (خەبی وشن سی  و قان سوو ) بەرزی 7 بۆ 8 مەتر و بە پانتای  6 بۆ 7 مەتر لە بنکەوە و 4 بۆ 5 مەتر لە لووتکەکەیوە،
کە لە بەشی ناوەوەی دیوارەکە دیوارێکی تر بە  مەترێک زیاتر درووست کراوە تا کەووتنە خوارەوەی سەر بازەکەن کەم تر بکاتەوە
وە لە بەری پێشەوە دیوارێکی تر درووست کراوە کە بەرزی یەکەی  دوومەتر زیاترە کە کوونی گەوورەی تیایە بۆ چاوودێری یان بەرد خستنە خوارەوە بەسەر دووژمنی هێرش بەر ،
---------------------------------

------------------------------------
چەند بەربەستێکی تریش درووست کراوە بۆ ڕێگرتن لە سەر کەووتنی سەربازی دووژمن ،
لەسەردەمی خێزانی (مینغ ) ی پاتشایی  چەن لووتکەیەکی چاوودێری بۆ زیاد کرا  کە چاوودێری هەڵس و کەووتی سەربازە نەیارە کانی ئەکرد
---------------------------------

--------------------------------
ووتەیەکی چینی کۆن هەیە ئەڵێ
ئەگەر یەک سەرباز بەرگری بکات لە یەکێ لەوو دۆڵە سەرەکی یەکان  10 هەزار سەربازی هێرش بەر ئەشکێنێ ( مەبەست ڕێگر ئەبێ ئەوو سنوورە ببڕێ)

---------------------------------

---------------------------------
هەڵبەت  زیاد لە 1000 ڕێگای سەرەکی هەبوو کە کۆن مایەی مەترسی بوو بۆ خێزانە دەسەڵات دارەکان
بۆ نموونە  دەروازی ڕێگای  (شان های قوان    یان   قوان   و   خیو یونغ قوان   و   زی جین قوان   و   داو ما قوان  بینغ قوان    و
قوان بیان قوان  و  جیا یو قوان  و  یوو من قوان
ووشەی قوان  بە زمانی چای نەیی واتە
دەوازی گرنگ
----------------------------------

-----------------------------------
هەڵبەت ئەم دیوارە پانتای یەکی جووگرافی زۆری گرتووە کە بە چیاوو دەشت و بیابان  لەهەندێ شوێن ڕووباریش ئەبڕێ ،


--------------------------------
پێک هاتوەکانی کە لێی درووست کراوە ئەم دیوارە
خشتی قووڕ و بەرد و دار
وەڕێڕەوی ئاوەڕۆشی تیایە کە سوود لە ئاوی زۆری چیاکان وەر ئەگرێ و پۆیایدا ئەگوێزرێتەوە بۆ ئەوو پارچانەی کە کەووتوونەتە
ناووچە ووشکەکانەوە وەک بیابان ،
گەر سەیری شوێنی جووگرافیای ئەم دیوارە بکەیت
ئەبینی جیاکەرەوەی ناووچە کشتوو کاڵی یەکانە لە ناووچە  ووشکەکانی چاینا کە پێشتر میلە تە بەدوو وەکانی تیا دەژیا واتە بۆ پاراستنی بەرووبوومە کشت وکاڵی یەکانیان بوو لە بەتاڵان بردنی لەلایەن بەدووە کانی ئەوو ناووچەیە کە  ناوەڕاستی ئێستەی چین ئەکات
------------------------------------

------------------------------------
وە لە ناووچە هەرە گرنگەکانی کە گەشتیاران ڕووی لێ دەکەن
بەشی دیواری ( با لینغ ) کە کەووتۆتە باکووری (بکین ) ی پایتەخت
کە زۆر بەجوانی پارێزراوە
--------------------------------------------
لەکاتی درووست کردنی دیوارەکەدا ئەوو کرێ کارانەی دەمردن  لەبەر دووریان لە ناووچەکانیان هەر لەناوو دیوارەکەدا ئەنێژران
لە هەندێ ناووچە ،
بۆیە بۆخەڵکی چین  بایەخێکی ڕووحیشی هەیە کە گۆڕی باپیرانیانە
----------------------------------------------

------------------------------------------------
تا بزانی چەند مەزنە ئەم پڕۆژەیە
گەر ئەوو خشتانەی تیایدا بەکار هێنراوە لەسەر یەک داینێیت
زەوی تا مانگە!!
بێ لەوەی لەمانگیشەوە دیارە
وە یەکێکە لە سەرسووڕمێنەرەکانی دنیا و
شانازی مرۆڤایەتی






وەرگیراوە بۆ زانیاری

ئامادە و وەرگێڕانی
نامۆ